Podnoszenie kwalifikacji zawodowych to nie tylko korzyść dla pracownika, ale i obowiązek pracodawcy wynikający z przepisów prawa pracy. Dowiedz się, jakie są prawa i obowiązki stron, na czym polega umowa szkoleniowa oraz kiedy pracownikowi przysługuje urlop szkoleniowy.
Rozwój zawodowy pracowników jest jednym z kluczowych elementów prawidłowego funkcjonowania zakładu pracy. Kodeks pracy wprost wskazuje, że pracodawca ma obowiązek wspierać podnoszenie kwalifikacji zawodowych zatrudnionych osób, choć nie oznacza to konieczności samodzielnego organizowania szkoleń. Obowiązek ten sprowadza się przede wszystkim do tworzenia warunków sprzyjających doskonaleniu zawodowemu i umożliwienia pracownikom pogłębiania wiedzy oraz zdobywania nowych umiejętności.
Obowiązek szczególny wobec niektórych grup pracowników
Najdalej idące obowiązki dotyczą młodocianych pracowników, którzy muszą zostać skierowani do szkoły lub mieć zapewnione kształcenie w innej formie. W określonych sektorach – zwłaszcza w administracji publicznej – ustawodawca nakłada również obowiązek systematycznego doskonalenia kwalifikacji zawodowych ze względu na konieczność zapewnienia prawidłowej realizacji zadań publicznych.
Czym jest podnoszenie kwalifikacji zawodowych?
Podnoszenie kwalifikacji zawodowych obejmuje działania, które mają na celu zdobycie lub uzupełnienie wiedzy i umiejętności potrzebnych do wykonywania pracy na danym stanowisku. Proces ten może odbywać się z inicjatywy pracodawcy lub za jego zgodą – wówczas pracownik zyskuje szczególne prawa przewidziane w kodeksie pracy. Orzecznictwo Sądu Najwyższego potwierdza jednak, że obowiązek wspierania rozwoju nie daje pracownikowi prawa do żądania od pracodawcy organizacji konkretnego kursu czy szkolenia.
Umowa szkoleniowa
W sytuacji, gdy podnoszenie kwalifikacji odbywa się przy wsparciu pracodawcy, strony mogą zawrzeć umowę szkoleniową. Określa ona prawa i obowiązki związane z procesem kształcenia, a także ewentualny obowiązek pozostania w zatrudnieniu po zakończeniu nauki. Co istotne, taki okres związania pracownika nie może przekraczać trzech lat i rozpoczyna się dopiero po zakończeniu kształcenia. Pracodawca może również odmówić dalszego finansowania nauki, jeżeli pracownik powtarza semestr lub rok z powodu niezadowalających wyników.
Uprawnienia pracownika
Pracownik, który podnosi kwalifikacje zawodowe z inicjatywy lub za zgodą pracodawcy, korzysta z szeregu przywilejów. Należą do nich m.in.:
- urlop szkoleniowy,
- zwolnienie z części lub całości dnia pracy w celu uczestnictwa w zajęciach,
- wynagrodzenie za czas nieobecności w pracy związanej z nauką.
Pracodawca może dodatkowo zapewnić świadczenia, takie jak pokrycie kosztów czesnego, przejazdów, zakwaterowania czy podręczników. W zamian może jednak wymagać od pracownika pozostania w stosunku pracy przez określony czas.
Urlop szkoleniowy – wymiar
Kodeks pracy precyzyjnie określa wymiar urlopu szkoleniowego:
- 6 dni – w przypadku egzaminów eksternistycznych, matury lub egzaminów potwierdzających kwalifikacje zawodowe,
- 21 dni – dla pracowników ostatniego roku studiów, przeznaczony na przygotowanie pracy dyplomowej i przystąpienie do egzaminu końcowego.
Pracodawca nie ma obowiązku organizowania szkoleń na własną rękę, ale jest zobligowany do wspierania pracowników w rozwoju zawodowym. Realizacja tego obowiązku odbywa się poprzez ułatwianie dostępu do kształcenia, udzielanie zwolnień od pracy czy umożliwienie skorzystania z urlopu szkoleniowego. Dzięki temu pracownik ma szansę rozwijać kompetencje, a pracodawca zyskuje lepiej przygotowaną kadrę, co przekłada się na efektywność i jakość pracy w przedsiębiorstwie.
2 września 2025
